Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB), ülkemizin ilk özel borsasıdır. Bakanlar kurulu kararı ile 4 Şubat 2005 Tarihinde İzmir’de hizmet vermeye başlamıştır. SPK denetiminde hizmet veren VOB Kuruluş amacı, vadeli İşlemleri ve Opsiyon işlemlerini yönetmek olarak tanımlanmıştır. Böylelikle, VOB küçük teminatlar ile büyük hacimli işlemlerin gerçekleştirilebildiği bir yatırım piyasası olmuştur. Ayrıca, VOB sunduğu ürünler sayesinde finansal sistem içerisinde yer alan eksikliklerin büyük bir kısmını da gidermektedir. Türev araçları olarak bilinen yatırım araçlarının kullanılarak, yatırımcıların olumsuz etkilendikleri risklerden koruyan bir imkan sunmaktadır.
VOB Avantajları Nelerdir?
- Hisse senetlerinde olduğu gibi sadece borsa yükselirken kazanç elde edilmez, düşüşte veya yükselişte kazanç elde edilebilir.
- VOB’ ta gerçekleştirilen işlemler için vergi ödenmez, vergiden muaftır.
- Küçük tutarda yatırımla büyük hacimlerde işlem yapma ve kaldıraç kullanımıyla yüksek kar elde etme imkanı vardır.
- VOB’ ta işlem yapılan ürün çeşitliliği artırılarak riski yayma imkanı vardır.
- VOB yatırımcılara faiz ve kur riskine karşı korunma (hadge) imkanı sunar.
- VOB risk yönetiminin yanında ürünler için ileride oluşabilecek fiyatları hakkında da fikir verir.
VOB İşlemleri Yapabilmek İçin Ne Gerekli?
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında herkes işlem yapabilir bunun için öncelikle, VOB üyesi bir banka veya VOB üyesi lisansı olan aracı bir kuruluştan hesap açılması gerekir. VOB’ ta direkt işlem yapabilmeniz için üye olduğunuz Bankanız veya Aracı kurum ile “türev araçlar çerçeve sözleşmesi” imzalamanız gerekmektedir.
VOB İşlemleri Nasıl Yapılır?
VOB piyasalarında işlem sözleşmeleri ve opsiyon sözleşmeleri Alım ve Satım olarak iki yönlü olarak yapılabilmektedir. Alım Satım işlemi yapılan bu sözleşmeler SPK onayında geçerek VOB’ ta işleme sunulmaktadırlar. Böylelikle, borsa yükselişinde veya düşüşünde yatırımcıya kazanç sağlama imkanı yaratılmaktadır. VOB’ ta Alım işlemleri Long işlem yani uzun işlem olarak tanımlanır, Satım işlemi Short işlem yani kısa işlem olarak tanımlanmaktadır. Uzun işlem, Alım işlemi yapıldığında fiyat yükselirse kar elde edilir, düşerse zarar olarak yansır. Kısa işlem, Satım işlemi yapıldığında fiyat düşerse kar, fiyat yükselirse zarar olarak yansır.
Borsada işlem gören araçlara türev araçları denilmektedir. Yani, VOB’ ta yapılan işlemlerde sözleşme alım ve satım işlemi gerçekleştirilir.
VOB’ da işlem yapabilmek için öncelikle banka veya aracı kurumlar üzerinden yatırım hesabı açılması gerekir. Daha sonrasında işlem için VOB tarafında oluşturulmuş olan internet üzerinden işlem imkanı vermektedir.
Hesap oluşturulduktan sonra alım-satım kararının verilmesi gerekecektir. Bunun için piyasanın iyi takip ve analiz ediliyor olması vadeli işlerden kar elde edilmesini sağlayacaktır.
Son aşama teminatın belirlenmesidir. Bu aşama risk dağılımı açısından önemlidir. Tüm teminatın bir VOB sözleşmesinde değerlendirilmesi riski artıracaktır. Bu nedenle, teminatın birkaç VOB sözleşmesine bölünmesi riski farklı ürünlere dağıtacaktır.
VOB Emir iletimi, eksiksiz bir şekilde aracı kuruma veya bankaya bildirilmesi gerekmektedir. Emir iletiminde, yapılan işlem tipinin, alım işlemimi veya satım işlemimi olduğunu, işlem yapılan sözleşmenin adedinin, tarihlerini, sözleşmenin tipini, emir tipini, fiyatını, emrin geçerlilik süresini doğru bir şekilde veriyor olmak gerekir.
VOB Pazarları
VOB işlemleri 8 ana Pazar üzerinden gerçekleştirilmektedir.
- Döviz vadeli işlem pazarı.
- Elektrik vadeli işlem pazarı.
- Emtia vadeli işlem pazarı.
- Endeks opsiyon pazarı.
- Endeks vadeli işlem pazarı.
- Kıymetli madenler vadeli işlem pazarı.
- Pay opsiyon pazarı.
- Pay vadeli işlem pazarı.
VOB ana pazarları VOB sözleşme çeşitlerine göre verilmiştir.
VOB Kar Zarar Nasıl Hesaplanır?
Düşük teminatla yüksek kazan imkanı veren VOB’ da yapılacak olan vadeli işlem sonrası kar-zarar durumuna örnek verilecek olursa;
Aracı kurum üzerinden hesap açıldı. Asgari teminat tutarının 750TL olduğunu varsayarsak hesabınıza 10 kontrat için 7500TL yatırdınız. Bu yatırılan tutar karşılığında VOB 10 kontratlık işlem yapma hakkı verir. İlk pozisyonunuzu açtınız ve endeks 70.000 den long (alım) verdiniz. Endeks 71.000 olduğunda kazancının 1000 puan artış için 1000TL olacaktır. Tam tersi durumda 71.000 den short (satış) verildiğinde endeks 70.000 olursa değişim 1000 puan olacak ve gene kazancınız 1000TL olacaktır.
VOB hesaplamasını özetleyecek olursak. Endeksteki değişim puanlarına göre aşağıdaki şekilde gerçekleşecektir.
10 kontratta endeksteki her 25 puan değişim için, 25TL kar veya zarar.
10 kontratta endeksteki her 100 puan değişim için, 100TL kar veya zarar.
10 kontratta endeksteki her 1000 puan değişim için, 1000TL kar veya zarar.
İlginizi çekebilecek diğer Vadeli İşlem Nedir yazımızda, vadeli işlem tanımı ve neden yapıldığı bilgileri verilmektedir.