10 Ağustos 2016 tarihinde 6740 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf Ve Yatırım Sistemi Kanunu’na eklenen 2. ek madde ile 45 yaş altı belirli bir ücret karşılığı bir veya birden fazla işveren yanında çalışanlarla, kamu idarelerinde çalışanların 01 Ocak 2017 tarihinden itibaren Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemine dahil olması kararı yasalaşmıştır. Bu madde uyarınca işleyişin kapsam ve esaslarını belirleme yetkisi Bakanlar Kurulunda olacaktır.
Çalışanlar, işverenlerinin belirleyeceği bir bireysel emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına zorunlu olarak dahil edilecek. İşveren, çalışanını Hazine Müsteşarlığının uygun göreceği emeklilik planına dahil edecektir.
Bireysel emekliliğe geçiş nasıl olacak?
Yapılan yeni düzenleme ile çalışanların Bireysel Emeklilik Sistemine otomatik katılımlarının kademeli olarak uygulanmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda çalışan sayısına göre Zorunlu Bireysel Emeklilik ne zaman başlıyor? sorusunun cevabı aşağıda verilmiştir.
- Çalışan sayısı 1000 ve üzerinde olan işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar 01 Ocak 2017 tarihi ile BES katılımları gerçekleştirilecek.
- Çalışan sayısı 250-1000 arası olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar ile memurlar 01 Nisan 2017 tarihinde sisteme dahil olacak.
- Çalışan sayısı 100-249 arası ola özel sektör 01 Temmuz 2017 tarihinde sistem dahil olacak
- Çalışan sayısı 50-100 arası olan özel sektör ile mahalli idareler ve Kamu iktisadi Teşebbüs çalışanları 01 Ocak 2018 tarihinde sisteme dahil olacak.
- Çalışan sayısı 10-50 arası olan özel sektör 01 Temmuz 2018 tarihinde sisteme dahil olacak.
- Çalışan sayısı 5-10 arası olan özel sektörde çalışanlar 01 Ocak 2019 tarihinde işveren tarafından otomatik olarak sisteme dahil edilecektir.
Çalışan sayısının belirlenmesinde, birden çok iş yeri olan işverenler için tüm iş yerlerinde ki çalışanlarının toplamı dikkate alınacaktır.
Bireysel emeklilik katkı payı oranları ve süresi nedir?
Zorunlu Bireysel Emeklilik ne kadar kesileceği kanunlarla belirlenmiş ve çalışanların ücretlerinden kesilecek asgari katı payı prime esas kazancın %3 ‘ne karşılık gelecektir. Prime esas kazanç kapsamında, çalışanın o ay içerisinde hak ettiği ikramiye, fazla mesai, bonus, komisyon, hayat ve sağlık sigortası kazançları yer almaktadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde her ay emeklilik sistemine kesilecek tutar değişecektir. Çalışan istemesi durumunda sözleşmesindeki tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilir. Alınan karar kapsamında BES kesinti tutarı minimum tutar 53 TL maksimum tutar 399 TL ile sınırlandırılmıştır. Bu tutarın üzerinde kesinti yapılamayacaktır.
Bakanlar Kurulu, BES kesinti oranı 2 katına artırmaya, %1’ e düşürmeye veya maktu limit getirmeye yetkilidir.
BES Devlet desteği olarak, mevcut BES sisteminde olduğu şekilde %25 oranında devlet katkısı zorunlu BES için de geçerli olacaktır.
Cayma süresi sonrasında sistemden çıkmayarak devam eden çalışanlara bir defaya mahsus devlet tarafından 1000 TL ilave katkı sağlanacak ancak bu tutarı yarısına kadar artırma veya yarısına kadar azaltma yetkisi Bakanlar Kurulunda olacaktır.
Zorunlu BES sisteminden emeklilik hakkı elde eden çalışanlar, hesabındaki birikimini en az 10 yıllık, yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında aylık maaş şeklinde almayı kabul ederse birikiminin %5 oranında devlet katkısı verilecektir.
Cayma hakkı var mı?
Çalışanların zorunlu BES sistemine dahil olduğunun kendilerine bildirilmesine müteakiben 2 ay (60 gün) içerisinde sözleşmeden cayma hakları mevcuttur. Bu süre içerisinde başvuru neticesinde Zorunlu Bireysel Emeklilik iptali gerçekleşir.
Çalışan cayma hakkını kullanmak istemesi durumunda sigorta şirketlerinin müşteri temsilcileri veya internet siteleri üzerinden BES iptalini gerçekleştirebilirler. Ancak, kanun kapsamında her yıl BES yenilemesinin yapılacak olması nedeniyle, BES iptalinin de her yıl yenilenmesi gerekmektedir.
BES Para İadesi Var mı?
Cayma hakkının kullanılması durumunda ödenen katkı payları ve varsa yatırım gelirleri ile birlikte 10 iş günü içerisinde çalışana iadesi gerçekleştirilir.
BES cayma süresi sonrasında yapılacak olan BES iptalinde yatırılan paradan vergi kesilerek ödeme iadesi yapılacaktır. Devlet katkısının alınabilmesi için belirlenen hakediş süresinin doldurulması gerekmektedir.Devlet katkısı hakediş süreleri aşağıda verilmiştir.
| Yıl | Hakediş Oranı |
| 3 | %15 |
| 6 | %35 |
| 10 | %60 |
| 10 Yıl + 56 Yaş | %100 |
Ara verilebilir mi?
Cayma hakkı kullanmayıp Zorunlu BES sistemine devam eden çalışanlar Müsteşarlıkça belirlenen durumlarda katkı payı ödemesine ara verebilir. Ara verme işlemleri kanun gereği 3 ay olarak belirlenmiştir. 3 ay sonrası otomatik olarak devam ettirilecektir. Bu nedenle, gerekmesi durumunda BES ara verme işleminin çalışan tarafından yenilenmesi gereklidir.
İş yeri değiştirilirse ne olur?
Çalışanın iş değişikliği veya farklı bir iş yerine geçmesi durumunda, yeni geçtiği iş yeri zorunlu BES sistemine dâhilse çalışan bu iş yerinde de zorunlu BES emeklilik sistemine dahil edilir. Burada çalışanın eski iş yerinde yapılmış olan BES sözleşmesini yeni sözleşmesi ile birleştirmesi gerekmektedir. Sigorta şirketleri eskiye dönük kontrol ve birleştirmeyi talimat olmadan yapmamaktadırlar.
Hali hazırda sisteme kayıtlı olanlar ne olacak?
Mevcut durumda bireysel emeklilik sistemine dahil olan çalışanlar, belirtilen geçiş dönemi geldiğinde otomatik BES katılımları yapılacaktır. İsteyen çalışan her iki BES ödemesini yaparak ikisini bir arada devam ettirebilir. Zorunlu BES’ de kalmak istemeyen çalışan tanınan 2 aylık BES iptal süresi içerisinde başvuru yaparak sistemden çıkış yapabilir. Eğer, mevcut BES iptali yapılıp zorunlu BES devam ettirilecek olursa eskiye dönük haklar kaybedilmiş olunacaktır.
Her iki bireysel emeklilik sözleşmesi için devlet katkısı alabilir miyim?
Mevcut Bireysel Emeklilik ile otomatik katlımı sağlanan Zorunlu Bireysel Emeklilik sistemini birlikte devam ettiren çalışanların her iki BES sözleşmesi ayrı değerlendirildiği için ikisinden de %25 devlet katkı payı alacaktır.
Ek Kesinti var mı?
Sigorta Şirketleri fon işletim gideri kesintisi dışında başka bir kesinti yapamayacaktır.